Հայոց լեզու և Գրականություն
- Մայրենի լեզու (գործնական քերականություն)
Որևէ ձայնավորի և յ կիսաձայնի արտասանական զուգակցումը կոչվում է
երկհնչյուն։ Ժամանակակից արևելահայերենի երկհնչյուններն են՝
այ — լայն, վայր յա — դայակ, եղյամ
ույ — նույն, լույս յու — սյուն, նյութ
էյ (եյ) — թեյ, սեյսմիկ յէ (յե) — երազ, հայելի
օյ (ոյ) — խոյ, Նոյ յօ (յո) — արդյոք, յոթ
յի — տղայի, խաղայի յը — հայը, բայը։
- Դո՛ւրս գրել այն բառերն ու բառաձևերը, որոնցում երկհնչյուն
կա, և ընդգծե՛լ երկհնչյունը:
- Գարունդ հայերեն է գալիս,
Ձյուներդ հայերեն են լալիս…. - Լույսը յոթ անգամ չեմուչում արեց,
Յոթ թռչուն պոկվեց յոթ բարդու ճյուղից… - Հայաստան ասելիս այտերս այրվում են,
Հայաստան ասելիս ծնկներս ծալվում են,
Չգիտեմ՝ ինչո՞ւ է այդպես։ - Ծանր նստել է քարափը ձորում,
Հյուրընկալ տերը մանկության ձորի։ - Ամպե՛ր, արծիվնե՛ր, կաքավնե՛ր համեստ
Եվ թափառական ուլե՛ր քարայծի,
Մի՛ չարաշահեք բարությունը մեծ
Ու համբերությունն այս մեծ քարափի։
Թողե՛ք՝ նա մի քիչ ինքն իր հետ մնա,
Իր ներսը նայի, և ով իմանա,
Գուցե թե սրտից մի աղբյուր հանի
Կամ թե այնպիսի մի հարստություն,
Որ ուրիշ քարափ աշխարհում չունի։ - 2.Արտագրե՛լ՝ լրացնելով երկհնչյունները։
Առավոտյան, ծովեզրային, այծյամ, արդյոք, մատյան, առյուծ, բազմամյա,
ստորոգյալ, լուսնյակ, կորյուն, եղյամ, սայթաքել, կայսր, եռամսյակ, լռակյաց, գործունյա, դղյակ, ծննդյան, կղզյակ, մշակույթ, անասնաբույժ, մեղվաբույծ,
համբույր, եղջյուր, թեյաման, սառուցյալ, նյութ, ձեթ, կույտ, շաբաթօրյակ,
հյուսն։ - 3.Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում մեկից ավելի
երկհնչյուն կա։
Արտաժամյա, պայթյուն, հայություն, օտարերկրյա, գյուղական, միջանկյալ,
մայրություն, այժմյան, մագաղաթյա, ներքոհիշյալ, կայունություն, արքայորդի,
հարյուրամյա, լայնություն, հարաբերյալ, վայրագություն, գրաբարյան, մետաքսյա,
յուրային։ - 4. Որոշե՛լ տրված բառերից յուրաքանչյուրի ձայնավորների
ու բաղաձայնների քանակը։
Ակունք-երկու ձայնավոր, երեք բաղաձայն, բարձունք-հինգ բաղաձայն,, երկու ձայնավոր, խճանկար-հինգ բաղաձայն, մեկ ձայնավոր, անդունդ-երկու բաղաձայն, երկու ձայնավոր, հրաժեշտ-երկու ձայնավոր, հինգ բաղաձայն, պայթյուն-երկու ձայնավոր, չորս բաղաձայն, դաստիարակ-հինգ բաղաձայն, երկու ձայնավոր,
մանրէ-երկու ձայնավոր, երեք բաղաձայն, սրբատաշ-հինգ բաղաձայն, մեկ ձայնավոր, հյուլե-երկու ձայնավոր, երեք բաղաձայն, անընդհատ-երկու ձայնավոր, չորս բաղաձայն, սրընթաց-երկու ձայնավոր, հինգ բաղաձայն, մերթընդմերթ-երկու ձայնավոր, յոթ բաղաձայն, մտավոր-երկու ձայնավոր, չորս բաղաձայն,
դազգահ-մեկ ձայնավոր, չորս բաղաձայն - 5. Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով յա, իա, եա։
Հեքիաթ, ակացիա, բամիա, այծյամ, էներգիա, Անդր ս, եղյամ,
էքսկուրսիա, խավիար, կղզյակ, Սուքիաս, կրիա, միլիարդ, վայրկյան, Բենջամին,
մումիա, Սիսիան, փասյան, միմիյանց, Արաքսյա, դաստիրակ, լյարդ, քիմիա,
օվկիանոս, անցյալ, Ազարյա, Անանյա, Եղյամ, Եղ….զար, Երեմիական, հեծյալ,
Զաքարյան, Մարիամ, Ամալյա, Օֆելյա։
6. Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության լրացնելով յո, իո, եո։
Ամբիոն, աքսիոմ, բրաբիոն, լեգիոն, հետիոտն, արդյոք, մարմարիոն,
թեորեմ, մեդալիոն, միլիոն, ակորդեոն, չեմպիոն, պանսիոնատ, Սրապ,
տրիլիոն, օրիորդ ավիացեանտ, ինդուկցիոն, ամիոբա, քամելիոն։
7. Արտագրե՛լ՝ ըստ անհրաժեշտության գրելով յ տառը։
Կայուն, հայելի, Միքայել, զրոյական, էություն, նայել, վայելել,
գայիսոն, էակ, ատամնաբուժ, Ռաֆայել, միայն, պոեմ, պոետ,
միասին, հիանալ, թեյել, խնայել, հիանալ, որդիական
Մի քանի նախադասությամբ ներկայացրու՛ քո վերաբերմունքը. ի՞նչ ես մտածում, արտահայտի՛ր քո վերաբերմունքը կատարվող գործողությունների վերաբերյալ:
Կարծում եմ, որ այս պատմվածքը հիանալի բովանդակություն ունի, քանի որ երբ այն ընթերցում ես, կարծես երազում լինես, կարծես առեղծվածային երազ ես պատկերացնում, որտեղ երկու տղա շատ աղքատ ընտանիքից էին, որտեղ բոլորը աղքատ էին և միկերպ էին կարողանում ապրել, սակայն նրանք հայտնի էին իրենց արժանիքներով՝իրենց ազնվությամբ, ճշմարտախոսությամբ և մարդ տեսակով… Այդ երկու տղաները գողացել էին մի սպիտակ ձի՝խախտելով իրենց ընտանիքի սկզբունքները և արժանապատվությունը… Նրանք այդ ձին հեծնում էին, քշում, վայելում նրա հետ անցկացրած ամեն մի պահը, սակայն երբ այդ ձիու տերը սկսեց խոսել իրենց ընտանիքի արժանապատվության մասին, տղաները սկսեցին հասկանալ իրենց սխալը և հետ վերադարձրեցին ձին, որը շատ ճիշտ քայլ էր, ես կարծում եմ, որ եթե անգամ տղաները ամենասկզբում այդ քայլին չդիմեցին, մեկ է ամենակարևորը, որ նրանք իրենց սխալը հասկացան և ընկալեցին, որ չի կարելի ընտանիքի պատիվը գցել…
Դանիել Միզրաչի 